Những khó khăn bạn sẽ gặp phải khi tự thiết kế thi công nhà

Nếu bạn đủ tự tin, định tự thiết kế và thi công nhà thay vì tìm một Kiến trúc sư thì bạn nên đọc bài này để lường được những khó khăn. Tôi tin bạn sẽ rõ ràng hơn trong việc muốn trở thành một nhà thiết kế hay một khách hàng thông minh.

Cùng với sự phát triển của kinh tế, kiến trúc – nội thất đi vào đời sống của con người và trở thành thiết yếu, Kiến trúc sư bắt đầu có vai trò ngày càng mạnh mẽ. Đa số mọi người đều có nhận thức rằng làm nhà là phải có bản vẽ, có người thiết kế. 

Tuy nhiên khi thị trường phát triển quá nóng sẽ có nhiều vấn đề xuất hiện: có quá nhiều cá nhân và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, miễn phí thiết kế để nhận thi công, chất lượng thiết kế không được kiểm chứng, có những đơn vị thiết kế hoặc thi công không đảm bảo chất lượng.

Thêm vào đó, các mạng xã hội bùng nổ, thông tin về cách trang trí nhà cửa để bạn tham khảo tràn ngập, bỗng nhiên bạn cảm thấy rất tự tin khi mình cũng là người có thẩm mỹ, biết phối đồ mà bạn bè thầm ngưỡng mộ, cũng biết vẽ, biết chụp ảnh… Và cơ hội cũng đến khi bạn cần sửa nhà, sau khi liên hệ một loạt các văn phòng thiết kế kiến trúc nội thất, thấy chi phí thiết kế lên tới hàng trăm triệu cho ngôi nhà của bạn, và bạn có suy nghĩ “tại sao lại không thử nghiệm trên chính nhà của mình”. Nếu tự làm được, chẳng phải đó là điều tốt khi mà vừa làm được nhà, đỡ được chi phí lại vừa phát huy năng khiếu của bản thân!

Ở Việt Nam không có văn bản pháp luật nào quy định bạn phải tốt nghiệp chuyên ngành chính quy, có đủ thời gian 5 năm hành nghề, thực tập đủ thời gian để trở thành nhà thiết kế nội thất hay kiến trúc như trên thế giới yêu cầu, hay làm gì có ai đi tù vì cái tội đặt mấy cái bàn cái ghế vào trong một cái căn hộ của chính mình đâu….

Vậy thế thì bắt tay vào thôi, vừa tiết kiệm chi phí thiết kế, vừa lại được thực hành trong một lĩnh vực mà mình có vẻ có năng khiếu, học thêm điều mới mẻ và chẳng ảnh hưởng đến ai! 

NHỮNG KHÓ KHĂN ĐANG ĐỢI BẠN

Kiến trúc sư cần tối thiểu 5 năm học ở trong trường đào tạo chuyên nghiệp để học những vấn đề sau: thẩm mỹ, màu sắc, nhân trắc học, nguyên lý thiết kế, tiêu chuẩn thiết kế, vật liệu, kết cấu, thể hiện bản vẽ 3D, 2D… Kể ra như vậy để bạn hình dung là những kiến thức nền cần phải có khi bắt tay vào thực hiện và bạn phải nắm được: 

• Nắm được quy chuẩn, pháp luật nhà nước: một số công trình cần phải được xin cấp phép, các bước cấp phép cần có chứng chỉ hành nghề, hồ sơ thiết kế xin phép theo tiêu chuẩn. Ngoại trừ thiết kế nội thất, cảnh quan là chưa có văn bản luật yêu cầu, còn nếu thiết kế kiến trúc, cải tạo công trình thì bạn phải đủ điều kiện để thực hiện công tác thiết kế.

• Nguyên lý thiết kế: về cơ bản đây là dây chuyền thiết kế trong các thể loại công trình, những nguyên tắc quan trọng trong thiết kế mà Kiến trúc sư phải tuân thủ. Ví dụ: Bếp thì gồm bao nhiêu chức năng, dây chuyền hoạt động thế nào…phòng ngủ thì cần chiếu sáng làm sao, phòng khách cần phải làm như thế nào… Chiều cao tiêu chuẩn của vòi sen, chiều cao của gương trên bàn phấn… Và rất buồn là tất cả những điều này không nằm ở trên Pinterest hay Houzz.

• Hành vi và tâm lý con người: Phòng khách thì nên thế nào để hiệu quả lôi cuốn mọi người tham gia, tâm lý con người thế nào khi ở trần thấp hoặc cao, trong không gian chật thì cảm xúc con người thế nào….thỉnh thoảng bạn sẽ đọc được ở đâu đó.

• Kiến thức về màu sắc & bố cục: nếu bạn đã từng học vẽ tranh, nhiếp ảnh, hay mê điện ảnh thì trong kiến trúc – nội thất cũng tương tự, nhưng thế là chưa đủ vì bản chất của kiến trúc – nội thất nằm ở “không gian” “chi tiết” và bạn sẽ cần đọc thêm vài cuốn sách. 

• Cách thể hiện ý tưởng kiến trúc, nội thất: cách thể hiện này khác nhau ở các ngành kiến trúc, nội thất, cảnh quan, bạn hình dung ra được nhưng bạn phải thể hiện và diễn đạt được cho người thi công hiểu.

• Hiểu về tính chất vật liệu: mỗi loại vật liệu có tính chất khác nhau để sử dụng cho môi trường khác nhau, từ đó có giá thành và chi phí phù hợp.

• Hiểu về kết cấu công trình: kết cấu là giải pháp chịu lực cho toàn bộ công trình, hiểu sự khác nhau và nguyên tắc áp dụng cho các tình huống khác nhau của kết cấu tường chịu lực, kết cấu khung bê tông cốt thép, kết cấu thép, sàn không dầm… sẽ giúp nhà thiết kế đưa ra giải pháp kiến trúc, nội thất tối ưu.

• Có khả năng lên dự toán : hiểu khái niệm chung về giá thành vật liệu, cấu thành của đơn giá và nhân công… là cơ sở quan trọng trong việc thay đổi tổng mức đầu tư của cả dự án.

Giai đoạn thiết kế sẽ rất vất vả trong việc phát triển ý tưởng thiết kế, hiện thực hóa và ra được dự toán cho công trình, tuy nhiên khó khăn nhất vẫn nằm phía trước khi bạn bước vào giai đoạn thi công. Trong trường hợp đến giai đoạn thi công thì bạn phải tham gia công việc sau: 

• Hiểu được sự khác nhau và trách nhiệm của từng vị trí: Kiến trúc sư, quản lý dự án, giám sát thi công, nhà thầu… nếu không hiểu điều này bạn không thể hoàn thiện căn nhà của mình.
• Lập và nắm được tiến độ và quản lý tiến độ công trình: hãy tưởng tượng nếu mỗi sáng bạn không giao đủ bản vẽ, không giải thích cho thợ, không kịp chốt một mẫu vật liệu, cả công trường gồm 10 người sẽ đợi bạn cho tới trưa…
• Nắm được các bước thực hiện thi công: làm móng trước, cột, dầm, tường, sàn. Khi nào thì thi công phần cấp thoát nước, khi nào thi công phần điện, lát ốp thì phải có chống thấm,..và ti tỉ thứ sẽ xuất hiện trong suốt quá trình này.
• Có khả năng làm việc với thợ hoặc nhà thầu để đảm bảo theo đúng ý tưởng của mình: thợ ở Việt Nam hầu hết là không được đào tạo bài bản… nếu ít thời gian và kiên nhẫn thì bạn sẽ không thể đảm bảo chất lượng của căn nhà sau khi hoàn thiện.

Rất nhiều khách hàng phạm sai lầm khi nghĩ rằng công tác quản lý dự án, giám sát dự án là 1, thực tế vai trò của 2 công việc này là khác nhau và có những vấn đề đặc thù. Thậm chí có một số người thay vì có một giám sát và quản lý dự án chuyên nghiệp thì mời người nhà đứng ra giám sát cho mình vì như thế tin tưởng hơn thuê người lạ, người đó có thể đảm bảo được niềm tin nhưng có thể chưa đủ năng lực chuyên môn để làm đúng vai trò giám sát và quản lý dự án. Tình huống này có thể khiến bạn không tiết kiệm được tiền bạc và thời gian mà còn có thể không có căn nhà như mong đợi!

KIẾN THỨC LÀ CHƯA ĐỦ, BẠN CẦN NHIỀU HƠN THẾ!

Trong giai đoạn thiết kế ngoài những kiến thức chuyên môn cần thiết, bạn cần rất nhiều kiên nhẫn và kỹ năng mềm để thực hiện công việc giai đoạn này khi mà rất có thể phương án của bạn sẽ không phải được 1 người tham gia duyệt mà có thể là 1 nhóm gồm vợ, chồng, bố, mẹ, con, bạn bè, hàng xóm, thầy phong thủy… và như hiện nay sẽ có thêm những nhóm cộng đồng mạng khi bạn đề nghị góp ý. Đó là một thảm họa!

Giai đoạn thi công là một trong những giai đoạn đòi hỏi bạn phải có khả năng chịu sức ép cao khi thường xuyên làm việc dưới tiến độ căng thẳng cùng với những vấn đề liên tục phát sinh tại hiện trường. Bạn cũng cần có năng lực đàm phán tốt, hiểu kỹ thuật – cấu tạo để có thể trao đổi với nhà thầu – những người mà không bao giờ muốn làm lại cái gì cả, hoặc họ làm lại có nghĩa là sẽ phát sinh chi phí. 

Một vấn đề lớn đến từ giai đoạn này là câu chuyện phát sinh chi phí, kiểm soát việc này cần kinh nghiệm thực tế lớn và kỷ luật trong việc bám đuổi ý tưởng đã vạch ra, điều này không hề dễ dàng khi mà nhà thầu luôn tìm cách để thực hiện thiết kế theo cách dễ dàng nhất cho họ, chủ nhà thường xuyên dao động trước các vấn đề đã được thống nhất, thỉnh thoảng lại có vài “cố vấn” tạt qua “góp ý”…

BẠN LỰA CHỌN TỰ THIẾT KẾ, THI CÔNG HAY LÀM NHÀ ĐẦU TƯ THÔNG MINH?

Nếu đọc xong bài viết này bạn nghĩ “Thế là đủ rồi, tôi sẽ làm chủ đầu tư thông minh, tôi tôn trọng Kiến Trúc Sư, tôi tôn trọng thiết kế nên tôi sẽ để họ làm việc của họ, tôi biết rõ tôi muốn Kiến Trúc Sư nào vẽ cho tôi…” nếu tình cờ bạn nghĩ như vậy thì chúc mừng bạn, bạn đã là “khách hàng trong mơ” của các nhà thiết kế, bạn xứng đáng được ở một không gian tuyệt vời. 

Cuối cùng, hầu hết mọi người trên thế giới này đang làm sai việc của mình, rất nhiều chủ nhà lao vào vẽ, trả học phí , loay hoay đóng vai Kiến Trúc Sư, quản lý dự án, giám sát, khổ sở với đủ thứ sức ép… đáng lẽ ra “Chủ nhà chỉ chọn đúng Kiến Trúc Sư và dành thời gian đó để kiếm tiền” chân lý đó nếu bạn hiểu, hẳn việc xây nhà trở nên dễ dàng hơn nhiều!